Sách – [Review]
Cuốn sách được xuất bản vào năm 2009, nhưng sau đó cả thập kỷ, tri thức và giá trị của Những kẻ xuất chúng vẫn nguyên vẹn. Những quy luật, lý thuyết mà Malcolm Gladwell đưa ra hơn 10 năm trước đến nay vẫn có độ chính xác cao. Bởi là một tác phẩm đã quá nổi tiếng, Love Books Love Life sẽ không giới thiệu lại những thông tin cơ bản về tác giả và nội dung cuốn sách. Trong bài viết này, chúng mình muốn cùng bạn giải mã vì sao Outliers – Những kẻ xuất chúng giữ được sức sống bền lâu đến vậy.
? Phần chìm của tảng băng trôi
Theo nhận định của Love Books Love Life, cuốn sách xếp vào hàng bán chạy nhất thế giới này chính là phần chìm mà tư tưởng số đông khi đánh giá về thiên tài không nhìn thấy. Tác giả Malcolm Gladwell chỉ ra suy nghĩ lối mòn đã bám rễ trong hầu hết chúng ta. Rằng có một mô-típ những người thành công như sau: Xuất thân từ hoàn cảnh khó khăn nhưng quan trọng chỉ cần họ chăm chỉ, giàu ý chí thì chắc chắn sớm muộn cũng sẽ thành công. Những câu quote có chung nội dung: “Thiên tài được tạo nên từ 99% nỗ lực và 1% may mắn” quả thật không hề xa lạ, nhưng nó có đúng không?
Gladwell trả lời là không, và tác giả thuyết phục chúng ta bằng những nghiên cứu, những chứng cứ khoa học có thật, về quy luật 10.000 giờ tập luyện, về lợi thế của những đứa trẻ sinh đầu năm so với những đứa trẻ sinh cuối năm, về những cơ hội khách quan. Từ đó ông khẳng định: Cơ hội mới là yếu tố quyết định khả năng xuất chúng của những thiên tài.
Gladwell lý giải sự thành công của những vận động viên khúc côn cầu nổi tiếng thế giới bằng lợi thế ngày sinh. Điểm chung là họ đều sinh vào các tháng 1, 2, và 3. Những đứa trẻ sinh đầu năm được thừa hưởng vô điều kiện những thuận lợi về thể chất: Cao lớn, khỏe và phát triển nhanh hơn những đứa cùng tuổi nhưng thuộc những tháng sinh khác. Và trong thể thao, đó là cơ hội vô giá.
Nếu bạn vẫn chưa thấy thuyết phục, Love Books Love Life có thể phân tích thêm một ví dụ khác trong Outliers: Hầu hết chúng ta chỉ biết Bill Gates là tỷ phú bậc nhất thế giới từng bỏ học đại học. Đó là phần nổi. Còn phần chìm là gì? Thực tế, ông đã được tiếp xúc với máy tính và lập trình từ khi học lớp 8. Bởi trường tư Lakeside, nơi ông học vào năm 1968, là một trong số rất ít những trường có phòng máy tính dành cho học sinh. Có những phụ huynh khá giả sẵn sàng tài trợ cho phòng máy đó. Vào thời kỳ thậm chí đến bậc đại học còn chưa có cơ hội, Bill Gates đã được tiếp xúc với lập trình. Thế nên tính đến thời điểm ông bỏ học Harvard, Gates đã có 7 năm liên tiếp, không ngừng nghỉ với máy tính. Quãng thời gian đó tương đương với 10.000 giờ – quy luật tạo nên một người xuất chúng.
Kể cả khi những nghiên cứu của Gadwell đã trở nên cũ đi, chúng ta vẫn luôn có cách kiểm chứng và tiếp tục thừa nhận những quan điểm của ông. Bởi lẽ, nếu bạn có sẵn những thuận lợi về điều kiện ngoại cảnh, bạn sẽ phải công nhận rằng đó là một nền tảng tốt cho sự phát triển của bạn. Còn ngược lại, nếu hoàn cảnh khách quan của bạn có phần thiệt thòi và vất vả, thì ít nhất đã từng 1 lần bạn nhìn vào sự thuận lợi của người khác và nghĩ rằng: “Người đó thật may mắn”. Nói như vậy, không có nghĩa Love Books Love Life phủ nhận công sức của bất kỳ ai hay cổ súy cho tư tưởng nỗ lực cố gắng không bằng thuận lợi sẵn có. Mà chúng mình muốn nhấn mạnh rằng cơ hội khách quan là món quà có hạn về số lượng, và xin trích dẫn một quan điểm nhận xét về cuốn sách mà chúng mình thấy đồng tình: “Không một ai có thể chỉ dựa trên chính họ mà thành công”.
? Thời thế tạo anh hùng
Một trong những nghiên cứu Gladwell đưa ra là danh sách 75 người giàu nhất trong lịch sử loài người. Trong đó có 14 người Mỹ, tất cả đều sinh ra trong giai đoạn 1830 – 1840. Theo Love Books Love Life, mấu chốt ở đây chính là thời đại. Những năm 1860 và 1870 là thời kỳ kinh tế Mỹ phát triển mạnh mẽ với công nghiệp đường sắt. Tuyến đường sắt đầu tiên nối liền Đại Tây Dương với các bờ biển Thái Bình Dương, hoàn thành năm 1869, đã cho phép phát triển một nền kinh tế có thể giao thương bình đẳng với châu u và châu Á. Nhà sử học Louis Menand từng viết: “Nền kinh tế Mỹ sau Nội chiến đã được thúc đẩy phát triển bởi sự mở rộng của các tuyến đường sắt”. Nếu lấy năm 1865 (năm kết thúc Nội chiến) làm mốc: Những người sinh sau năm 1840 sẽ bỏ lỡ cơ hội vì họ còn “non” (khoảng 25 tuổi); những người sinh vào những năm 1820 thì đã quá già (khoảng 45 tuổi) và trong đầu họ chỉ có những ám ảnh về thời tiền Nội chiến. Chính những người sinh vào giai đoạn 1830 – 1840 (khoảng 35 tuổi) sẽ nắm bắt được thời cơ vàng của nền kinh tế.
Ngoài ra, Gladwell cũng phân tích tương tự về buổi bình minh của máy tính cá nhân (năm 1975), và những người sinh vào năm 1954 – 1956 được coi là thời điểm vàng. Những nhân vật tác giả nhắc tới là: Bill Gates (sinh năm 1955), Paul Allen (đồng sáng lập Microsoft với Gates – sinh năm 1953), Steve Job (sinh năm 1955),…
Những điều Love Books Love Life chia sẻ trên đây là những điều chúng mình ấn tượng nhất, tuy mới chỉ về nội dung thuộc nửa đầu tác phẩm Outliers nhưng cũng thực sự rất choáng ngợp. Bên cạnh đó còn có những tri thức thú vị khác tác giả đưa ra để bàn luận về sự thành công như: Cách nuôi dưỡng và giáo dục của gia đình làm hình thành nên trí thông minh thực dụng, tư duy “tôi có quyền”; tác động của văn hóa phục tùng cấp trên liên quan đến những vụ tai nạn máy bay của hãng Korean Air trước năm 2000,…
Love Books Love Life hi vọng có thể cung cấp thêm cho các bạn một cách nhìn thú vị về tác phẩm Outliers. Cuối cùng, chúng mình xin kết lại bài viết bằng một kết luận tâm đắc của Gladwell: “The outlier, in the end, is not an outlier at all”. (tạm dịch: “Xét đến cùng, người xuất chúng không phải quá phi thường”).
? Writers: Susan.
✍ Editor: Rosie.
⚠ Bản quyền nội dung bài viết thuộc về Love Books Love Life. Yêu cầu không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý của tác giả.
⚠ Hãy tôn trọng tác giả bằng cách khi Re-post chú thích ghi nguồn đầy đủ!
“Love Books Love Life – Lắng nghe để sẻ chia”
1 Comment